System płatniczy

Narodowy Bank Polski zapewnia sprawne działanie systemu płatniczego, umożliwiającego szybki bezpieczny przepływ pieniędzy zarówno pomiędzy ludźmi jak i podmiotami gospodarczymi.
Zadania Narodowego Banku Polskiego w tym zakresie polegają m.in. na:

• organizowaniu i prowadzeniu podstawowych rozliczeń pieniężnych,
• nadzorze nad innymi systemami rozliczeń,
• działaniach regulacyjnych.

NBP prowadzi systemy płatności o nazwie SORBNET(od 1996 r.) oraz TARGET2-NBP (od 2008 r.), obsługujące rachunki bieżące banków odpowiednio w złotych i euro. Opracowuje przepisy dotyczące rozliczeń pieniężnych, wydaje zezwolenia na uruchamianie nowych systemów płatności, ocenia ich pracę, a w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości wydaje zalecenia ich usunięcia. Organizuje i nadzoruje także systemy rozrachunku papierów wartościowych. Przedstawia cykliczne raportu o funkcjonowaniu polskiego systemu płatniczego i rozwoju obrotu bezgotówkowego.

polityka pieniężna

Polityka pieniężna

Narodowy Bank Polski realizuje założenia polityki pieniężnej stanowione przez Radę Polityki Pieniężnej. Podstawowym zadaniem polityki pieniężnej jest utrzymywanie stabilnego poziomu cen.

Od 1998 r. NBP stosuje strategię bezpośredniego celu inflacyjnego. Od początku 2004 r. ciągły cel inflacyjny wynosi 2,5 proc. z możliwością odchylenia do 1 punktu procentowego w górę lub w dół. Oznacza to, że roczny wskaźnik CPI powinien w każdym miesiącu znajdować się jak najbliżej 2,5 proc.
NBP wpływa na poziom inflacji przede wszystkim poprzez określanie wysokości oficjalnych stóp procentowych, które wyznaczają rentowności instrumentów polityki pieniężnej. W celu kształtowania krótkoterminowych stóp procentowych na rynku pieniężnym NBP wykorzystuje nowoczesne instrumenty polityki pieniężnej, w tym:

• operacje otwartego rynku
• operacje depozytowo-kredytowe
• rezerwę obowiązkową

Operując wymienionymi instrumentami, NBP dąży do kształtowania takiego poziomu stóp procentowych w gospodarce, który maksymalizuje prawdopodobieństwo osiągnięcia celu inflacyjnego.

Bimetalizm

Bimetalizm – kruszcowy system monetarny zbudowany w oparciu o dwa metale szlachetne: srebro i złoto. Opierał się na ustalonej relacji srebra do złota. Obydwa kruszce na równi uczestniczyły w obiegu pieniężnym. Jeśli jednak relacja rynkowa złota i srebra różniła się od ustawowej relacji monet złotych i srebrnych, wówczas pieniądz relatywnie droższy ("lepszy") był tezauryzowany (oszczędzany, odkładany), a w obiegu pozostawał pieniądz relatywnie tańszy ("gorszy").
Bimetalizm pojawił się w Europie w drugiej połowie XIII wieku wraz ze wprowadzeniem złotego florena we Florencji (1252) i złotego dukata w Wenecji (1284). Wcześniej w obiegu były już monety srebrne, tzw. groszowe. W Polsce były to od początku XIV wieku grosze czeskie. System bimetaliczny w Polsce zaczął funkcjonować dopiero od roku 1528.
Bimetalizm zdominował całkowicie system monetarny aż do końca XVIII wieku, kiedy to w roku 1794 wyemitowano pierwszy pieniądz papierowy. W XIX wieku obowiązywał już tylko w niektórych krajach. Coraz większe znaczenie zaczynał zdobywać pieniądz papierowy a niektóre kraje oparły swój system monetarny tylko na złocie.
System ten przetrwał aż do początków XX wieku, a w niektórych krajach parytet złotowy (pełne pokrycie wartości waluty w zasobach złota) zachowano jeszcze do niedawna.

Pieniądz kruszcowy

Pieniądz kruszcowy to jedna z form pieniądza, która pojawiła się w początkowej fazie jego rozwoju i zastąpiła inną z form, pełniących funkcję płatniczą - towary powszechnego użytku. Pomysł zastąpienia towarów konsumpcyjnych metalami znacznie usprawnił wymianę handlową. Na początku rolę pieniądza pełniły metale nieszlachetne, takie jak żelazo, miedź oraz brąz, natomiast w toku dalszej ewolucji zastąpiły je metale szlachetne - złoto i srebro, a także platyna.
W trakcie rozwoju i doskonalenia się wymiany towarowej okazało się, że właśnie kruszce szlachetne najlepiej nadają się do pełnienia funkcji pośrednika w wymianie handlowej, za który można było zakupić każdy towar. Metale te ze względu na swoje cechy i właściwości fizyczne świetnie nadawały się na ekwiwalent wymiany. Gwarantowały one bowiem trwałość i tak ważną stabilność wartości (były one bowiem towarem rzadkim, co sprawiało, że nie były podatne na gwałtowne spadki wartości^[1]). Ponadto cechy, takie jak duża wartość przy stosunkowo małej objętości, podzielność bez utraty wartości użytkowej i niezniszczalność, ułatwiały jego przechowywanie, transport i wymianę.
Początkowo pieniądz kruszcowy był uciążliwy w użytkowaniu ze względu na wielkość i nieregularność brył oraz konieczność każdorazowego ważenia podczas wymiany. Sztaby złota lub srebra zaczęto więc dzielić na mniejsze kawałki, z których każdy odpowiadał przyjętej wartości. Posiadały one różne kształty, najpierw były to kawałki stopu złota i srebra (zwanego elektronem) bądź wykonane z brązu wyobrażenia delfinów, ale najczęściej przyjmowały postać kulistych lub spłaszczonych bryłek. Tak właśnie powstały monety, czyli powszechnie znane znaki pieniężne - kawałki metalu o określonym składzie i wadze, które opatrzone były znakiem emitenta. Emitent gwarantował umowną wartość monety. Pierwotnie wartość ta zbliżona była do rynkowej wartości kruszców zawartych w monecie, a widniała na niej podobizna panującego władcy. Zapobiegało to umniejszaniu jej wartości.
Dla zabezpieczenia przed kradzieżą posiadacze dużych zasobów pieniądza kruszcowego oddawali go na przechowanie posiadającym skarbce złotnikom. Część z nich przekształciła się później w bankierów. W zamian za zdeponowanie oszczędności złotnicy wydawali ich właścicielom kwity depozytowe, które były zobowiązaniami do natychmiastowego zwrotu przechowywanego kruszca. Posiadanie takiego kwitu było równoznaczne z posiadaniem złota czy srebra. Zapoczątkowało to dematerializację pieniądza – pieniądz towarowy, poprzez pieniądz metalowy (monetę), przekształcił się w pieniądz papierowy (banknot).

materiał zapożyczony z wikipedia , wolna encyklopedia

moneta

Moneta – przeważnie metalowy znak pieniężny, o określonej formie, opatrzony znakiem emitenta. Emitent gwarantował umowną wartość monety. Pierwotnie wartość ta zbliżona była do rynkowej wartości kruszców zawartych w monecie.
Pierwsze monety powstały w VII w. p.n.e. w Lidii (dzisiejsza Turcja). Były one wykonane z elektrumu (stopu złota i srebra, naturalnie występującego w niektórych rzekach Azji Mniejszej) i miały owalny kształt. Następnie, monety zostały rozpowszechnione w Basenie Morza Śródziemnego przez Fenicjan oraz Greków. Metalowe pieniądze wykształciły się także niezależnie w Chinach i Indiach.
Główne elementy składowe monety to: awers i rewers (strona zawierająca informacje o emitencie i strona odwrotna), otok, rant, rzadziej egzerga. Poza tym, podczas opisywania monetę dzieli się na dwa pola (lewe i prawe) oraz odcinek. Monety mogą być także źle dośrodkowane, czy mieć odwrócony kierunek stempla.
Monety mogą posiadać różne kształty: poza oczywistym okrągłym, mogą być także kwadratowe, prostokątne (tzw. klipy) lub wielokątne (np. współczesny bilon iracki). Są również monety z dziurą pośrodku. Wykonuje się je najczęściej z: metali (np. srebro, złoto, miedź, platyna) i ich stopów (np. brąz, mosiądz). Najmniejszą znaną monetą był hemitetartemoron (¹/₈ obola) z Aten - 2mm, natomiast największą 1000 mohurów z imperium Mogołów wybite w Agrze w 1613 r. - 203 mm, 12 kg.
Współcześnie powstało zjawisko tzw. monet kolekcjonerskich, emitowanych bądź to przez banki centralne, bądź to przez prywatnych emitentów. Przeważnie są one bite w niskich nakładach i sprzedawane w cenach nie mających przełożenia na ich wartość nominalną. W celu nadania prywatnym emisjom wyglądu zbliżonego do prawdziwych monet kilka krajów bądź dominiów, często nie mających nawet własnej waluty, udostępnia za opłatą własne znaki państwowe, które emitent może umieścić na swoich wyrobach. Należą do nich m.in. Kongo, Armenia, Somalia, Wyspy Cooka, Niue, Wyspy Kokosowe, Palau i inne. Wykorzystanie tych znaków nie jest ograniczone w żaden sposób i może być umieszczone na dowolnym produkcie, za który została wniesiona odpowiednia opłata. Emisje takie, w celu przyciągnięcia niedoświadczonych kolekcjonerów mają często niezwykłe kształty: trójkąta - 2 dolary z Wysp Cooka, czterolistnej koniczyny czy okręgu zawierającego buteleczkę wody z Lourdes (sygnowane przez Palau), gitary (sygnowane przez Somalię), mają niezwykłe dodatki - jak np. dioda w "monecie" Niue, czy są wykonane z tworzyw nie nadających się do tworzenia prawdziwych monet, jak np. drewniane "monety" Konga czy plastikowe Wysp Kokosowych.
Tzw. monety kolekcjonerskie są monetami tylko de jure (dotyczy to głównie emisji banków centralnych, większość emisji prywatnych nie spełnia i tego warunku), a nie de facto, ponieważ nie ma praktycznej możliwości zastosowania ich jako środka wymiany pieniężnej.
Monety kruszcowe i bilon to dwie zupełnie różne rzeczy. Wartość tych pierwszych jest uzależniona w zasadniczej mierze od ilości i wartości znajdujących się w nich metali. Bilon natomiast to pieniądz zdawkowy (fiducjonalny), tak jak banknoty. Jego wartość jest ustalona przez emitenta.

materiał zapożyczony z wikipedia,wolna encyklopedia